Peter Nieuwenhuijsen
Foto: Peter Nieuwenhuijsen

Klein Jagtlust Niet toegankelijk voor publiek

In 1856 gaf de rijke Leeuwarder rentenier Pieter Heringa Cats opdracht voor de bouw van een landhuis in Oranjewoud. Hij noemde het Klein Jagtlust.

De architect J.I. Douma uit Leeuwarden ontwierp het blokvormige pand met twee bouwlagen onder een schilddak. De voorgevel kreeg een indeling met vijf raamvakken met de ingang in het midden en twee maal twee T-vensters aan weerszijden. Het middendeel heeft een balcon met openslaande deuren, bekroond met een klok. Het pand kreeg een lange gang met aan weerszijden vertrekken voorzien van stucplafonds. In 1867 werd het huis aan de achterzijde verhoogd en vervolgens aan de westzijde met een porseleinkamer uitgebreid. Deze is later vervangen door een serre. Bij het landhuis hoorde een koetshuis met stal en een tuinmanswoning. Rondom het huis is een mooie tuinaanleg gerealiseerd met een hertenkamp en volières. Vóór het huis lag een bloemperk met bloemenmozaïek volgens de mode van die tijd.

De puissant rijke eigenaar woonde er met zijn vrouw. Het kinderloze echtpaar liet het bezit in 1880 na aan een neef, Johannes Bieruma Oosting uit Oranjewoud. Heringa Cats is bekend vanwege omvangrijke legaten aan zijn personeel (zie ook bij 'Bewoners').

Sinds 2020 heeft het landgoed een nieuwe bestemming. De website legt onder meer uit: "Landgoed Klein Jagtlust zoekt gedoseerde maatschappelijke activiteit binnen de velden cultuur, nieuw ondernemerschap en persoonlijke ontwikkeling om zichzelf structureel in stand te kunnen houden. De SDG (sustainable development goals, stst) doelstellingen zijn daarbij haar handelingskader en de stip op de horizon. In een goede conditie en verantwoorde monumentale onderhoudsstaat wil het Landgoed structureel geworteld blijven in de Mienskip en bijdragen aan het parklandschap Oranjewoud in een positieve verbinding met omliggende landgoederen, haar omgeving en andere betrokkenen."

Niet alleen het huis Klein Jagtlust is een rijksmonument, ook de tuinmanswoning, de koetshuizen, het park en enkele kleinere objecten. Oranjewoud is aangewezen als beschermd dorpsgezicht.

Van de website 'Klein Jagtlust':

De Friese textielondernemer Pieter Heringa Cats was de bouwer en eerste eigenaar van Klein Jagtlust. Heringa Cats stond bekend als een succesvol ondernemer die zijn innovaties – destijds uitzonderlijk – richtte op de productiefactor ‘human capital’. Hij stond bekend als stille weldoener voor hen die in armoede leefden. Bij Heringa Cats zijn overlijden (1880) werd ca. drie kwart van zijn miljoenen vermogen gelegateerd aan zijn personeel. Tal van gezinnen die in armoede leefden konden met dit legaat voor zichzelf en toekomstige generaties een zelfstandig bestaan met uitzicht opbouwen (volgens de lokale verhalen ligt aan de oorsprong van AEX fonds Wolters/Kluwer, een legaat van Heringa Cats ten grondslag). Heringa Cats was met zijn uitzonderlijk sociaal gerichte ondernemerschap van invloed op de ontwikkeling van de socialistische beweging in Nederland, die destijds in deze Friese streek haar eerste wortel schoot.

Familie Bieruma Oosting werd erfgenaam van het landgoed en het landhuis was daarna in gebruik als rust en herstellingsoord. In 1969 kwam het landhuis in bezit van G. Gaastra, de directeur en eigenaar van Batavus rijwielen uit Heerenveen. In die periode werden de koetshuizen o.a. gebruikt als opslag voor rijwielen maar viel het landgoed ook als geheel uit één met de verkoop van een deel van het park en de tuinmanswoning. In 1984 werd het Landhuis verkocht aan de Heerenveense ondernemer Dirk Smilde (Koninklijke Smilde B.V.), die in zijn bezitsperiode het landgoed weer als geheel – binnen de parkgracht wist te verwerven, met inbegrip van de tuinmanswoning en het gehele park. Het landgoed werd in deze periode gerestaureerd en de inrichting van het Landhuis werd afgestemd op de periode 1850 – 1880. Royal Smilde gebruikte Klein Jagtlust voor representatieve doeleinden en interne vergaderingen. Dirk Smilde liet de wens na dat het landgoed zou worden verkocht aan een ondernemer uit de Mienskip. In 2020 kocht de Heerenveense ondernemer Cees de Wolff, landgoed Klein Jagtlust.


Afbeeldingen