Foto: Marieke Balk

Harstastate Toegankelijk voor publiek

Buitenplaats met state, hoeve en bijgebouwen, op loopafstand van de hoogste terp van Fryslân. In vroeger tijden groter dan nu (zie kleine afbeelding 1). In 2021 in restauratie bij de eigenaar, de vereniging Hendrick de Keyser. Er wordt naar gestreefd de 19e-eeuwse situatie te benaderen. Belangrijk is de 'zaal', die van omstreeks 1790 dateert en geheel met hout betimmerd is, ook het plafond. 

Het huis

Ten oosten van de bekende terp van Hegebeintum ligt op een omgracht terrein Harstastate. De state met tuin is via een lange oprijlaan en een fraai hek met palen in rococostijl te bereiken. De boerderij met jaartalsteen uit 1886 en een tuinmanswoning links completeren de voormalige buitenplaats.

De oudste vermelding dateert uit 1511 toen zekere Ruppert “oppe Harst” eigenaar was. In de zeventiende eeuw woonde hier Focke van Aysma met zijn vrouw Ymk. Waarschijnlijk liet dit echtpaar het rechthoekige gebouw optrekken, dat in de zeventiende eeuw van een nieuwe vleugel met pilasters in de kolossale orde werd voorzien. In 1843 werd deze vleugel en de verdieping van het rechter gedeelte van de state afgebroken. De toenmalige eigenaar, jhr. T.A.M.A. van Andringa de Kempenaer, gaf de bekende Leeuwarder architect Thomas Romein in hetzelfde jaar opdracht om het restant van het oude huis met drie vensters en het nieuw opgetrokken linker gedeelte met twee ramen tot het huidige gebouw om te vormen. Van het oude gebouw resteert nog de dikke achtermuur met kloostermoppen. De ingangspartij met Ionische pilasters zal, evenals de betimmering in Lodewijk XVI-stijl van de zaal, van omstreeks 1790 dateren. Deze zaal heeft wanden versierd met festoenen, een schoorsteen met spiegel en een geschilderd bloemstuk, alles geheel in hout uitgevoerd, ook het plafond.

Tot 1926 was Harstastate in bezit van de familie Van Andringa de Kempenaer. De in 1996 gerestaureerde state is nu eigendom van de vereniging Hendrick de Keyser. Deze stelt de Harstastate open: de zaal voor belangstellenden en een appartement (in de toekomst twee) als vakantiewoning.

In de dorpskerk zijn prachtige oude rouwkassen, rouwborden en grafzerken van de vroegere bewoners van Harstastate te bezichtigen.

De tuin

De tuin rondom het huis werd in 1832 door L.P. Roodbaard in de landschapsstijl aangelegd. In 2021 is een groep vrijwilligers aan de slag gegaan. De nog aanwezige stinzenflora (o.m. Haarlems klokkenspel en blauwe anemoon) krijgt weer de ruimte. Een pad leidt u om het gehele terrein, aan de buitenkant van de gracht. De oude boomgaard, oorspronkelijk onderdeel van het stateterrein, is toegankelijk via de naastgelegen Harsta Hoeve, een Bed & Breakfast met theetuin.

Aan de bewoners herinneren de vele rouwborden in de kerk van Hegebeintum, die te bezoeken is. Een van de graven in de kerk is dat van Gideon van Coehoorn, broer van vestingbouwer Menno. Ook Gideon bewoonde eens de state.


Afbeeldingen