Foto: Marieke Balk

Julius van Gheelhuis Niet toegankelijk voor publiek

Oorspronkelijk in 1545 gebouwd sterk gewijzigd woonhuis, gebouwd op de fundamenten van een stadsstins, in 1976 (opnieuw) van een toren voorzien.

Het Julius van Gheelhuis is een woonhuis dat in 1545 is gebouwd op de fundamenten van een stadsstins en dat daarom ook wel Julius van Gheelstins wordt genoemd. Van Gheel, die het nieuwe woonhuis liet bouwen, was een jurist, procureur-generaal aan het Hof van Friesland.

Het Historisch Centrum Leeuwarden zegt over het huis (gelegen aan de Grote Kerkstraat 212) onder meer dat het oorspronkelijk één geheel vormde met het buurhuis (Grote Kerkstraat 214). "Een detail van de stadsplattegrond uit 1603 van Sems en Bast getuigt hiervan. De plattegrond van de bovenverdieping van nummer 212 laat nog enigszins zien hoe ongeveer de opzet en voor een deel de omvang van het oorspronkelijke, (...) huis moet zijn geweest. Het was een hoofdelingen-woonhuis, ook wel `adelshuis’ genoemd, gebouwd in de voor die tijd gangbare L-vorm met een traptoren." Deze toren is in 1976 "herbouwd", zoals het best aan de achterkant van het huis te zien is.

Julius van Gheel was procureur-generaal bij het Hof van Friesland. Na hem heeft het huis enkele opvallende eigenaren en bewoners gekend. In 2024 werd onthuld dat rond 1620 - 1625 (in elk geval in 1621), dit de woning was van Johannes Bogerman, bekend als voorzitter van de Synode van Dordrecht en mede-vertaler van de Statenbijbel, een zeer strenge calvinist. In 1762 was Eyso de Wendt de eigenaar: lees over hem bij de Oostenburg (Kollumer Museum).

Begin 19e eeuw woonde hier de procureur Christiaan Robidé van der Aa, één van de twee oprichters van het literair tijdschrift de Gids. In de jaren '80 van de 19e eeuw had Adam Zelle er een winkel in hoeden en petten. Dat bracht met zich mee dat zijn dochter Margaretha Zelle (Mata Hari, 1876 -1917) hier als meisje heeft gewoond. 

In 1977 werd het huis tot Frysk Letterkundich Museum en Dokumentaasjesintrum. In 2002 is het FLMD opgegaan in Tresoar en werd dit pand weer tot woonhuis. 


Afbeeldingen